W wybranych przypadkach, gdy choroba ograniczona jest do piersi, leczenie chirurgiczne jako jedyne, czy to prosta amputacja piersi czy szerokie wycięcie guza, może być wystarczające do wyleczenia. We wszystkich pozostałych przypadkach chirurgia pełni znaczącą rolę dla osiągnięcia miejscowej kontroli nowotworu.
Mikroskopowa ocena węzłów chłonnych pachowych i przypuszczalnie zamostkowych uważana jest obecnie, zwłaszcza u kobiet przed menopauzą, za niezbędną do określenia rokowania. Istotne jest to zwłaszcza dla rozważenia dalszego leczenia chemicznego chorej. Najlepszym sposobem takiej oceny jest radykalne usunięcie węzłów chłonnych pachowych, ale z zabiegiem tym związane jest zwiększone ryzyko obrzęku limfatycznego kończyny po stronie operowanej. Rozsądnym kompromisem stosowanym przez wielu angielskich chirurgów jest usunięcie węzłów chłonnych dolnego piętra dołu pachowego w czasie amputacji piersi. Wynika to z faktu, że ocena histopatologiczna węzłów chłonnych położonych powyżej tego poziomu nie pomaga znacząco chirurgowi w ocenie rokowania.
Istnieje wiele metod pozwalających na przeprowadzenie efektywnego oszczędzającego leczenia raka sutka i zachowanie normalnego wyglądu piersi. Chirurg może przeprowadzić tak zwaną amputację podskórną, a więc usunąć całą tkankę gruczołową z pozostawieniem skóry i brodawki, a ubytek wypełnić protezą silikonową. Po miejscowym usunięciu guza pozostały miąższ sutka oraz węzły chłonne mogą być poddane napromienianiu. Jeszcze bardziej oszczędzająco, po potwierdzeniu rozpoznania za pomocą biopsji cienko- czy gruboigłowej, cały gruczoł sutkowy wraz z węzłami chłonnymi może być leczony napromienianiem. Leczenie jedynie guza nie jest postępowaniem właściwym, gdyż aczkolwiek choroba wydaje się być ograniczona do jednego miejsca, to wiadomo, że w ponad 40% przypadków stwierdza się wieloogniskowy rozrost nowotworu w całej piersi lub też inne ogniska zmian przednowotworowych.
Nie wszystkie przypadki raka sutka mogą być leczone oszczędzające. Wiele kobiet z dużym guzem w piersi średniej wielkości lub guzem w bardzo małym gruczole lub też położonym bezpośrednio za brodawką dla uzyskania kontroli miejscowej procesu nowotworowego nadal wymaga mastektomii. Poza tym próba leczenia oszczędzającego w tych przypadkach daje zwykle zły efekt estetyczny. Dodatkowym problemem jest sposób psychologicznej adaptacji do leczenia oszczędzającego. Pomimo intuicyjnego odczucia, że leczenie oszczędzające może pozwolić na uniknięcie psychologicznych problemów związanych z radykalną terapią raka sutka, nie potwierdzono tego dotychczas w badaniach, w których podjęto próby dokonania takiej oceny.
Radioterapia
Istnieją dobrze udokumentowane argumenty przemawiające przeciwko profilaktycznemu napromienianiu węzłów chłonnych zamostkowych w przypadkach wczesnego raka sutka. U kobiet z przerzutami do węzłów chłonnych czas przeżycia nie wydłuża się przez ich leczenie chirurgiczne czy napromienianie. Leczenie napromienianiem w tych przypadkach ma na celu nie tyle wydłużenie czasu przeżycia, co poprawę jakości życia. Zastosowanie radioterapii na obszar ściany klatki piersiowej i regionalnych węzłów chłonnych poprawia stopień miejscowej kontroli choroby. Radioterapia jako uzupełnienie leczenia chirurgicznego powinna być zastosowana u chorych ze zwiększonym ryzykiem powstania wznowy miejscowej, a więc u pacjentek z dużym guzem pierwotnym, zwłaszcza gdy histologicznie był on słabo zróżnicowany.
Ponadto pacjentki po niecałkowitym usunięciu węzłów chłonnych pachowych lub te z węzłami zajętymi przerzutami mogą odnieść korzyść z radioterapii w postaci zmniejszenia ryzyka niekontrolowanej wznowy miejscowej, pomimo iż leczenie to nie wpływa na długotrwałe przeżycie. W przypadku zakwalifikowania chorej do radioterapii radioterapeuta zwykle poddaje leczeniu ścianę klatki piersiowej i regionalne, położone za mostkiem węzły chłonne, węzły chłonne pachowe oraz okolicę dołu pod- i nadobojczykowego.
Zastosowanie radioterapii na okolicę dołu pachowego po radykalnym usunięciu węzłów pachowych nie jest zalecane, ponieważ w efekcie takiego skojarzonego leczenia wzrasta ryzyko ciężkiego obrzęku limfatycznego kończyny.
Uzupełniające leczenie systemowe
Badania kliniczne udowodniły, że zarówno chemioterapia z użyciem cytostatyków, jak i hormonalny lek z grupy antyestrogenów – tamoksyfen czy wyłączenie czynności jajników może spowodować spadek umieralności oraz wydłużenie czasu wolnego od choroby. Ostatnio wykazano, że w ten sposób uzyskano wzrost przeżyć 10-letnich o 12% dla stopnia II choroby i 6% dla stopnia I. Przegląd wyników (metaanaliza) prawie wszystkich badań dotyczących leczenia uzupełniającego chemicznego czy też hormonalnego z użyciem tamoksyfenu wykazał, co następuje:
- Tamoksyfen, podawany przez okres 5 lat bezpośrednio po leczeniu operacyjnym znacząco opóźnia pojawienie się wznów, zarówno u kobiet przed, jak i po menopauzie.
- Tamoksyfen, podawany w dziennej dawce 20 mg przez 2 lub więcej lat po leczeniu miejscowym obniża umieralność z powodu raka sutka po 10 latach głównie u kobiet powyżej 50 roku życia (po menopauzie).
- Chemioterapia wielolekowa, zwłaszcza oparta na schemacie CMF (cyklofosfamid, metotreksat, 5-fluorouracyl), powoduje spadek 10-letniej umieralności, szczególnie u kobiet przed 50 rokiem życia (przed menopauzą).
- Nie udowodniono, aby stosowanie chemioterapii wg schematu CMF dłużej niż przez 6 miesięcy było bardziej efektywne.
- Połączenie tamoksyfenu z chemioterapią znacząco zmniejsza częstość wznów zarówno u młodych, jak i starszych kobiet. Skojarzenie to jest skuteczniejsze niż każda terapia osobno, zwłaszcza u kobiet powyżej 50 roku życia.
- Wyłączenie czynności jajników (chirurgiczne czy przy zastosowaniu radioterapii) obniża 10-letnią umieralność u kobiet przed menopauzą.