Proces przechodzenia z fazy zadowolonego palacza do fazy palacza myślącego o próbie zerwania z nałogiem i w końcu podejmującego tę próbę kierowany jest przez wiele czynników. Część z nich to czynniki wewnętrzne, na przykład uzależnienie od nikotyny, reszta to czynniki zewnętrzne, jak obawa przed konsekwencjami zdrowotnymi, cena papierosów czy zalecenia lekarza.

Proces ten przedstawiany jest jako drzwi obrotowe, z których palacz może w końcu wyjść. Na poszczególnych etapach tego procesu palaczy można zachęcać i wspomagać. Na przykład edukacja zdrowotna może skłonić „zadowolonego” palacza do myśli o rzuceniu palenia. Rada lekarza lub innej poważanej osoby może dać palaczowi bodziec do podjęcia poważnej próby zerwania z nałogiem.

Badania wykazują, że po każdej próbie wielu palaczy wraca do papierosów. Bardzo często palacze kilkakrotnie przechodzą cykl, obejmujący decyzję o rzuceniu palenia, podjęcie próby i powrót do palenia, nim osiągną długotrwałą abstynencję.

Chociaż dla wielu palaczy perspektywa klęski jest zniechęcająca i czują się oni odstręczeni czasem jaki zajmie im rzucenie palenia, zrozumienie procesu zrywania z nałogiem może być krzepiącym bodźcem. Z tego punktu widzenia to, co w krótkiej perspek­tywie może się wydawać klęską, może być równie dobrze etapem na drodze do zwycię­stwa.

• Porada lekarza rodzinnego

Badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii, Australii i Stanach Zjednoczonych wykazały, że lekarze rodzinni mogą zachęcić i pomóc palącym pacjentom w zerwaniu z nałogiem poprzez regularne stosowanie techniki krótkotrwałej wstrzemięźliwości od palenia. Obecnie, wraz ze wzrostem liczby klinik promocji zdrowia i wraz z potrzebą oferowania rutynowych badań zdrowotnych, rola lekarzy rodzinnych w walce z paleniem papierosów wzrośnie.

Lekarz rodzinny może osiągnąć małą, lecz widoczną redukcję odsetka palących pacjentów poprzez doradzenie im rzucenia palenia. Jeżeli dodatko­wo zaoferuje się tym palaczom gumę zawierającą nikotynę, szansa na sukces podwaja się. Użycie innych technik minimalnej interwencji, jak na przykład badanie poziomu tlenku węgla w wydychanym powietrzu, również zwiększa odsetek prób pomyślnych, zwłaszcza w wyższych klasach społecznych.

W przypadku każdej pacjentki należy zebrać krótką historię nałogu i odnotować liczbę dziennie wypalanych papierosów oraz nastawienie do palenia. Należy, przy każdej dogodnej okazji informować palących o zagrożeniach wynikających z palenia i, co szczególnie ważne, o korzyściach wynikających z rzucenia palenia. Informacja ta powinna być poparta przystępną literaturą i, jeśli to stosowne, ofertą nikotynowej gumy do żucia i/lub plastrów z nikotyną.

Kilka agencji państwowych proponuje całą gamę materiałów pomocnych palaczom, między innymi broszurki dotyczące zerwania z nałogiem, które są dostępne w państwowej agencji edukacji zdrowotnej. Również większość lokalnych jednostek organizacyjnych zajmujących się promocją zdrowia jest w stanie dostarczyć wydawnictw, filmów wideo czy wypożyczyć aparat do pomiaru ilości tlenku węgla (urządzenie to cechuje łatwość obsługi, niewielkie wymiary oraz niska cena w Zjednoczonym Królestwie). Wiele z placówek promocji zdrowia organizuje również lokalne imprezy i nagłaśnia światowy dzień bez papierosa, wydarzenie, którego rola, polegająca na zachęcaniu palaczy i dostarczeniu im daty rzucenia palenia, stale wzrasta.