• Metody diagnostyczne

Przydatne byłoby badanie krwi w kierunku endometriozy, które mogłoby być stoso­wane jako badanie przesiewowe w populacjach zwiększonego ryzyka, np. u kobiet niepłodnych, ciągle jednak trwają badania nad takim testem o dostatecznej czułości i swoistości. Testem, któremu poświęca się najwięcej uwagi, jest immunoradiometryczne oznaczanie stężenia CA-125 w surowicy. CA-125 jest antygenem błonowym, stwierdza­nym w tkance endometrialnej oraz w wielu nowotworach narządu rodnego. Stężenia CA-125 w surowicy są podwyższone u kobiet z rakiem jajnika oraz – umiarkowanie – u kobiet z endometriozą, zwłaszcza z jej ciężką postacią. Po okresie wstępnego entuzjazmu dla tej metody jej czułość w odniesieniu do endometriozy określo­no na 14-53%.

In vivo ekspresję antygenową w raku jajnika można wykazać za pomocą immunoscyntygrafii z użyciem znakowanych fragmentów przeciwciał monoklonalnych, skiero­wanych przeciw antygenowi CA-125. Nasza grupa w Oksfordzie doniosła ostatnio o podobnych wynikach badań w endometriozie, zlokalizowanej w obrębie miednicy oraz w tkance płucnej.

• Kryteria histologiczne

Do ostatecznego rozpoznania histologicznego niezbędne jest stwierdzenie w pobra­nym materiale gruczołów i podścieliska endometrium. Niekiedy do badania pobrana jest tkanka, która makroskopowo wygląda na endometriozę, lecz histologicznie to rozpoznanie nie może być potwierdzone; dla takich przypadków przyjęto termin „przypuszczalna endometrioza”. W ustaleniu rozpoznania histologicznego pomocna jest mikroskopia elektronowa. Obecnie rozpoznaje się 3 różne typy endometriozy:

1. polipy wewnątrzotrzew­nowe związane z zaburzeniami struktur głębokich,
2. ogniska wewnątrzotrzewnowe z nabłonkiem powierzchniowym, gruczołami i podścieliskiem,
3. małe ogniska zewnątrz- otrzewnowe z nielicznymi gruczołami i skąpym podścieliskiem.